Roman Türleri

1. Temalarına ve Konularına Göre Romanlar

• Sosyal Romanlar

Toplumsal sorunlan işleyen romanlar bu gruba girer. Bu tür romanlarda sosyal olay ve olguların (ihtilaller, sınıfsal kavgalar, ırkçılık, köyden şehre göç, yoksulluk…) nedenleri üzerinde durulur.
Sosyal romanlar töre romanlan ve tezli romanlar olmak üzere iki gruba ayrılır. Sözgelimi Halide Edip Adıvar’ın Sinekli Bakkal romanı, töre romanıdır. Bu romanda, bir dönem Türk toplumunun gelenek, görenekleri üzerinde durulmuştur. Tezli romanlarda yazar, bir görüşü savunur ve bunun doğruluğunu kanıtlamaya çalışır. Hüseyin Rahmi’nin Naturalizm akımı doğrultusunda yazdığı Ben Deli Miyim adlı eseri bir tezli roman örneği sayılabilir.
Aşağıdaki eserler de sosyal romanlara örnektir :
Sefiller (Victor Hugo) Meyhane (Emile Zola) Gazap Üzümleri (JohnSteinbeck) Bereketli Topraklar Üzerinde (O. Kemal) ç) Psikolojik Romanlar:
Bu tür romanlara “tahlil romanı” da denir. Psikolojik romanlarda roman kahramanlarının ruh çözümlemeleri yapılır; onların insanlara, olaylara ve topluma bakışı yansıtılır.
Psikolojik roman türünün ilk örneği M. de la Fayette’in La Princesse de Cleves adlı eseridir.
Türk edebiyatında bu türün ilk örneği ise Mehmet Rauf’un Eylül adlı romanıdır.
Aşağıdaki eserler psikolojik roman türünün diğer örnekleridir.
Genç VVerther’in Acılan (Goethe)
Suç ve Ceza (Dostoyevski)
9. Hariciye Koğuşu (Peyami Safa)
Bir Tereddüdün Romanı (Peyami Safa)

• Tarihsel Romanlar

Tarihsel romanlar, tarihin değişik dönemindeki olayları işler. Kahramanlar gerçek veya düşsel olabilir. Ancak anlatılanlar tarih gerçeklerine çoğu kez uygundur.
Bu roman türü aslında, Romantizmin bir ürünüdür. Dünya edebiyatında bu türün ilk örneğini ingiliz yazar VValter Scott vermiştir. Türk edebiyatında ise tarihi romanın ilk denemesi Ahmet Mithat’ın Yeniçeriler adlı romanı sayılabilir. Batılı anlamda ilk tarihsel romanımız, Namık kemal’in Cezmi’sidir.
Aşağıdaki romanlar da tarihsel romanlara örnek gösterilebilir:

Deli Kurt (Nihal Atsız)

İvanhoe (VValter Scott)

Waver1ey (Walter Scott)

Taraş Bulba (Gogol)

Monte Cristo (Alexandre Dumas)

Salambo (S. Flaubert)

Devlet Ana (Kemal Tahir)

Küçük Ağa (Tank Buğra)

• Macera (Serüven) Romanları

Günlük yaşamda her zaman rastlanmayan, şaşırtıcı, değişik ve esrarlı olayları konu edilen romanlardır. Bu tür romanlarda olaylar, okuyucuyu şaşırtacak ve heyecanlandıracak biçimde gelişir. Kahramanlar çok hareketli, kurnaz, cesur ve kuvvetlidir. Macera romanlarında olaylann geçtiği çevre de sık sık değişir. Macera romanlarına şu örnekler verilebilir:
Kim (Rudyard Kipling)
İki Sene Mektep Tatili (Jules Verne)
Robinson Crusoe (Daniel Defoe)
Define Adası (Stevenson)
Hasan Mellah (A. Mithat Efendi)
Polisiye romanlar ve egzotik romanlar da macera romanları kapsamında düşünülebilir. Polisiye romanlarda hırsızlık, soygun ve cinayet olayları işlenir. İngiliz yazar A. Christie’nin Nil’de Ölüm, Şark Ekspresinde Cinayet gibi eserleri bu türe örnektir. Egzotik romanlarda ise Avrupa’ya uzak ülkelerin manzaralarını, oralarda yaşayanların töre ve geleneklerini anlatmak esastır. Piyer Loti’nin İzlanda Balıkçısı adlı romanı, egzotik bir roman örneğidir.

2. Akımlara Göre Romanlar

• Naturalist (Doğlacı) Romanlar

Olayları ve kişileri bir bilim adamı gözüyle inceleyen naturalist romancılar gerçekçiliği ileri boyutlara götürmüşlerdir. Emile Zola’nın Meyhane’si, Alphonse Daudet’in Jack’i naturalist roman örnekleridir.

• Realist (Gerçekçi) Romanlar

Olayları, insanları ve toplumları gerçekçi açıdan yansıtan romanlardır. Kuru ve kuşkucu bir anlatım şekline sahiptir. Stendhal’in Kızıl ile Kara’sı Tolstoy’un Savaş ve Barış’ı, Halit Ziya’nın Mai ve Siyah’ı realist akımın etkisindedir.

• Romantik (Duygusal) Romanlar

İnsanların arzularını,duygularını, düşüncelerini sadece kendilerine ait, içten gelen doğal ve gerçek olgular gibi görür.Özellikle duygu, aşk, hayal gibi düşünceler işlenir. Klasisisiz akımına tepki olarak doğan Romantizm akımı, olayların duygusal yönden yansıtılmasına öncelik verir ve kuralcılığı inkar eder. Namık Kemal’in Intibah’ı, Victor Hugo’nun Sefilleri bu akıma uygun örneklerdir.

• Klasik Romanlar

Tarihin eski zamanlarından günümüze ulaşmış, dünya çapında ünlü yazarlar tarafından kaleme alınan eserlerdir. Klasik akımda roman türü çok az gelişmiştir. M. de La Fayette’in Princesse de Cleves adlı romanı, klasik romanın önemli bir örneği olarak verilebilir.